De kracht van liminaal denken van Dave Gray
met de ondertitel: Creëer de verandering die je wilt door je manier van denken te veranderen.
een boekbespreking door Ana Bloemraad
“Heb je ooit een moment gehad dat je leven voorgoed zou veranderen? Toen ik 29 was wilde ik ontzettend graag ophouden met roken, maar ik geloofde er niet in dat ik dat kon. Ik voelde me of ik klem zat. Ik wilde niet meer roken maar dacht dat ik niet kon stoppen. Ik had het eerder geprobeerd en het was mislukt. Toen had ik op een dag een verkoudheid op de borst. Ik was zo verslaafd dat ik ondanks dat ik ziek was en liep te kuchen niet stopte met roken, niet eens een dag.” Zo begint Dave Gray zijn verhaal over liminaal denken.
Dat doet hij niet zomaar, maar uit een diepe overtuiging dat verhalen een boodschap tot leven kunnen wekken. Dat heeft te maken met hoe we denken en hoe we onze werkelijkheid creëren. Onze overtuigingen spelen hierin een grote rol omdat de overtuigingen in feite verhalen zijn die wij aan onszelf en anderen vertellen over wie we zijn en hoe de wereld en het leven in elkaar zitten. Dat betekent dat de overtuigingen persoonlijke subjectieve ervaringen verworden die we, middels de verhalen die we aan elkaar vertellen, tot een gezamenlijke werkelijkheid weven.
Het boek begint met een theoretisch verhaal over wat de overtuigingen zijn, hoe ze gecreëerd worden en welke betekenis ze voor ons leven hebben. Maar ook hoe en waarom ze ons belemmeren als we een situatie, een levenspatroon of een werkwijze (zoals stoppen met roken of pesten op het werk) willen veranderen.
In het tweede deel geeft hij in negen stappen praktische en duidelijke aanwijzingen hoe we onze (belemmerende) overtuigingen kunnen aanpakken en veranderen.
Elk hoofdstuk begint met een verhaal en eindigt met een korte, eenvoudige maar krachtige oefening, waarin de overtuigingen van de lezer onder de loep genomen worden en waar geoefend wordt in liminaal denken.
Voor Dave is liminaal denken een kunst om overtuigingen te doorgronden, te modelleren en opnieuw te formuleren. Op die manier zijn we in staat om een verandering te creëren. Hij legt het proces uit als “momenten of perioden van transitie waarbij de gebruikelijke begrenzingen van het denken, zelfbegrip en gedrag minder sterk aanwezig zijn wat de weg vrijmaakt naar onbekende dingen en verbeelding, constructie en deconstructie”.
Dave put zijn kennis uit de psychologie, neurowetenschap, bedrijfskunde en organisatiewetenschappen. Hij maakt gebruik van meer of minder bekende termen en modellen uit deze wetenschappen (zoals ‘neurale koppeling’, dubbele leercirkel, Johari-venster, selffulfilling prophecy) om uit te leggen hoe mensen hun ervaringen tot overtuigingen construeren en hoe we deze constructen kunnen onderzoeken en veranderen. Dat doet hij niet door opsomming van feiten of droge theoretische verhandeling maar juist door gebruik van metaforen, verhalen en beeldspraak. Dat maakt zijn boek ongelooflijk prettig om te lezen en de boodschap makkelijk te onthouden.
Aan het begin van deze recensie heb ik de wanhoop van Dave Gray met jou gedeeld en als de neurale koppeling goed ging, heb je stresshormoon aangemaakt. Nu is het tijd voor ontlading en het aanmaak van een knuffelhormoon, dus ben ik je nog het einde van het verhaal van Dave schuldig: “Toen ik daar zat, in mijn badjas, kuchend en rokend, zag ik mijzelf voor me continu op deze manier voelend, niet alleen als ik ziek was. Die dag stopte ik. Impulsief. Makkelijk was het niet, maar tot mijn verbazing hield ik het vol en heb ik al meer dan twintig jaar geen sigaret meer aangeraakt.”
Gray, D. (2016). De kracht van liminaal denken. Alphen aan den Rijn: Vakmedianet