Signalen van burnout
Stress is onze persoonlijke reactie op een gebeurtenis of situatie. Dat wisten de oude Grieken al, zoals blijkt uit de uitspraak van Epictetus. Deze persoonlijke reactie kan functioneel zijn, bijvoorbeeld door weg te springen voor een naderende auto, maar ook disfunctioneel. Als iemand zich kwaad maakt doordat hij in de file staat en daardoor te laat komt voor een afspraak, kan hij deze ergernis niet functioneel benutten en omzetten in actie richting het gewenste resultaat (snel doorrijden en op tijd komen).
Stres als vriend
Met een functionele reactie op een gebeurtenis veranderen we een mogelijk gevaarlijke situatie in een positieve uitkomst. Dit is kortdurende stress, ook wel positieve stress genoemd. Door kortdurende stress komen we tot maximale prestaties waarover we achteraf een goed gevoel hebben. Omdat de spanning maar kort duurt, krijgt het lichaam daarna voldoende tijd om te herstellen. Spanning kan voor betere of zelfs uitzonderlijk goede prestaties zorgen. We kunnen ons beter concentreren, onze zintuigen werken beter en ons geheugen is scherp.
Stress als vijand
Een disfunctionele reactie lost het probleem niet op en verbetert onze positie ten opzichte van de (bedreigende) gebeurtenis niet. Met een overvolle agenda, deadlines, files en een druk avondprogramma is het moeilijk om alle afspraken na te komen en in voldoende mate en met plezier uit te voeren. Ook een druk huishouden met zorg voor kinderen of mantelzorg voor ouders of familie kan veel stress opleveren. Als hier een idee ontstaat dat u de situatie, die u als bedreigend ervaart, niet aankunt, en dat houdt dagen aan, dan is hier sprake van een langdurige of negatieve stress.
Aanhoudende, langdurige, negatieve stress kan leiden tot diverse gezondheidsklachten, zoals burn-out.
Burn-out
Burn-out bestaat uit verschijnselen als emotionele en lichamelijke uitputting, afkeer van het werk en gevoelens van verminderde competentie. Burn-out is een vicieuze cirkel met chronische overbelasting als beginpunt. Burn-out kan worden gezien als een uitputtingsreactie van lichaam en geest op een soms jarenlange periode van werkstress.
De eerste signalen van burn-out zijn:
- Concentratieproblemen. Lezen gaat bijvoorbeeld steeds moeilijker, omdat u de tekst niet kunt onthouden en deze niet goed opneemt.
- Toename van vergeetachtigheid. Notities maken wordt noodzakelijk.
- U ervaart grote schommelingen in uw stemming. U bent bijvoorbeeld snel ontroerd, driftig, blij of teleurgesteld.
- U piekert veel.
- Beslissingen (ook kleine beslissingen) nemen wordt steeds moeilijker.
- Slaapproblemen. U hebt inslaap- en/of doorslaapproblemen, of u wordt regelmatig badend in het zweet en angstig wakker.
- U maakt steeds meer fouten.
- U hebt moeite hoofd- en bijzaken te onderscheiden.
- U ervaart vaak een gevoel van gespannenheid en irritatie.
- Lusteloosheid. U kunt uzelf steeds minder tot handelen aanzetten. U hebt geen zin en energie om ’s morgens op te staan en naar het werk te gaan.
- Cynisme. U zet zich af van en voelt onverschilligheid naar uw werk- en privésituatie.
- Toenemende onzekerheid. U gaat zich steeds minderwaardiger voelen.
- Seksuele problemen. U ervaart weinig zin of impotentie.
- Versmalling (zich in de diepte storten en in de breedte beperken). U stort zich steeds meer op uw taak en vergeet hierdoor aandacht te geven aan andere zaken, zoals sociale contacten en hobby’s.
- U steekt steeds meer tijd in uw werk om de opgelopen achterstand door slecht functioneren in te halen.
- U bent snel moe, vaak verkouden of grieperig.